Het geklepper van de ooievaar zal menigeen met instemming begroeten maar het is onwaarschijnlijk dat daarbij het woord ‘welluidend’ zal worden gebruikt.
Hetzelfde geldt voor de zang van de zwaluw; ook dat geluid kan rekenen op een gunstig onthaal maar ‘welluidend’ zal niet voorkomen in de positieve reacties.
Hoe anders is dat bij de derde voorbode van de lente, de nachtegaal. Die mag zich vrijwel altijd verheugen in een lyrisch commentaar waarin de zang onveranderlijk welluidend wordt genoemd. Zo betoverend is de klank dat niet alleen schrijvers en dichters over elkaar heen buitelen om te getuigen van hun appreciatie; ook in de commerciële vogelhandel is de nachtegaal een populair product en een aanwinst voor kooi en volière.
Nu gaat het met nachtegalen in gevangenschap lang niet altijd goed. De meeste gaan al na twee dagen dood en de overlevenden zingen maar een korte tijd in het voorjaar. Maar daar heeft de commercie een truc voor bedacht: kanaries zijn uitstekende imitators en hun namaak is niet te onderscheiden van het origineel. Alleen is er wel een probleempje. De ontvankelijke periode bij de kanarie valt niet samen met de korte periode waarin de nachtegaal zich laat horen. Een Duitse vogelkweker (Karl Reich) slaagde er honderd jaar geleden evenwel in om zang en ontvankelijkheid te synchroniseren door te muiten.
Muit betekent kooi, donkere plek, gevangenis en het werkwoord heeft betrekking op wat je met gekooiden doet. In het geval van Reich ging het om het verminderen van de lichtsterkte waardoor de nachtegaal later gaat zingen. Nou ja, hmm, enfin, wat moet ik daar nou weer van vinden?
Filomeel en nachtegaal zijn synoniem maar je treft de eerste naam alleen maar aan in de literatuur, bijvoorbeeld bij Ovidius. Filomela was een Atheense prinses die door Thereus werd verkracht. De schurk sneed vervolgens haar tong af zodat zij niet kon vertellen wat haar was overkomen. Maar Zeus veranderde haar uit mededogen in een nachtegaal zodat zij toch nog in staat was om haar stem te laten horen. Dat Thereus werd veranderd in een hop is bijzaak maar het is goed om te weten dat en hop (a) lelijk zingt en (b) ontzettend stinkt.
Willem Bilderdijk had een hoge pet op van Joost van den Vondel getuige een lofdicht waarin de volgende karakterisering voorkomt:
Rechtschapen Filomeel by ’t schaatrend spreeuwgesnater
Overigens, de zang van de nachtegaal mag dan welluidend worden genoemd, hij is daarnaast soms ook hard tot zeer hard. In decibel uitgedrukt kan het bijbehorende getal oplopen tot 97. Dat is de sterkte van een kloeke drilboor. Dat verklaart waarom een vermoeide reiziger zich wel eens bij de hoteldirectie beklaagt over de nachtelijke herrie die hem verhindert de slaap te vatten
Tenslotte; anders dan de naam doet vermoeden zingt de nachtegaal niet uitsluitend ’s nachts. Het filmpje is gemaakt op klaarlichte dag (in Gambia).